AGENDA

• In mei is er extra aandacht voor yoga filosofie
• 9 mei - Hemelvaart - Gewoon open
• 20 mei - Tweede Pinksterdag - Gewoon open

SHINS VAN APRIL

In april hebben we geoefend met de vier shins: senshin, mushin, zanshin en kishin. Veel van onze geïnteresseerde yogi’s zijn op het internet gaan zoeken naar informatie, die was moeilijk online te vinden, en al zeker niet alles op één pagina en vaak doorspekt van ingewikkelde termen. Daarom leek het ons leuk om een goed leesbaar overzicht te maken in deze nieuwsbrief. Wij hebben een boekenkast vol over het verwerven van inzicht in en beheersing van het bewustzijn.

Nieuwsbrieven blijven twee jaar op onze website staan. Je kunt het dus ook later nog eens lezen.

Veel leesplezier! David en Saskia


Betekenis: hart, geest

Tegenwoordig is yoga bekend als het oefenen van lichaamshoudingen waaruit een goed gevoel voortkomt. Duizenden jaren, tot het einde van de negentiende eeuw, was yoga meer zoals je je misschien het Boeddhisme of Zen voorstelt: directe training van de geest en het ontwikkelen van inzicht in het bestaan.

Asana is het oefenen van een lichaamshouding, Shin is het oefenen van de innerlijke houding.

Als je de takken van yoga bekijkt, zie je één tak met lichaamshoudingen: asana’s.

Daarnaast zijn er zeven takken met training van de hartgeest en onderzoek naar zelfinzicht en het bestaan.

Waar asana’s zichtbaar zijn en bedoeld om je lichaam te trainen zodat je kunt mediteren, zijn shins onzichtbaar en bedoeld om te trainen hoe je in je vel zit en om je bewust te worden van je eigen gedachten en gedrag. Je oefent actief een toestand in je bewustzijn, of hartgeest.

Één van de vragen uit de zaal was: “Gaan we nou echt iets totaal nieuws oefenen met die shins?” Het antwoord daarop is “Nee, helemaal niet.” Elk jaar geven we een periode uitleg over een onderdeel van yoga dat altijd in je oefeningen is, maar niet zichtbaar en niet elke les besproken. Je voelt beter hoe je moet oefenen door er een periode nadruk op te leggen. Je begrijpt dan ook beter hoe je in je dagelijks leven yoga kunt toepassen. Juist de oefening die je niet ziet kun je altijd oefenen.

Je kunt zeggen: “Ik voel me zo en zo”, waarop iemand kan vragen: “Hoe komt dat?”

Dat laat zien dat we onze gemoedstoestand zien als iets wat reactief is op onze omgeving, herinnering en planning. Je zit op een bepaalde manier in je vel door hoe je hebt geslapen, door wat je in je agenda ziet staan of door iets wat in het verleden is gebeurd. In yoga en zen gaan we uit van het leren beheersen van het gemoed. Jij bepaalt actief hoe je in je vel zit. Hartgeest, dat ben jij, dat is jouw leven. Als we actief leven in plaats van reactief, dan maken we vele mooie kwaliteiten beschikbaar in deze wereld en we nemen negativiteit weg die we hadden kunnen verspreiden.

Gemoedstoestanden zijn meetbaar. Er zijn vele onderzoeken gedaan naar welke hormonen in het bloed zitten. Ook is er gekeken naar wat voor invloed het gemoed heeft op de hartslag en het reguleren van druk in de bloedvaten. Daarnaast zijn er vele hersenonderzoeken gedaan naar hersenactiviteit bij verschillende emoties en vormen van stress en ontspanning.

Asana’s (houdingen en bewegingen) trainen we om de connectie tussen hersenen en bewustzijn aan de ene kant en spieren, huid en gewrichten aan de andere kant te verbeteren. Houdingen en bewegingen zijn grof en motorisch. We kunnen ze met onze wil besturen. Hoe meer lichaamsbewustzijn, hoe subtieler, hoe meer synchroon en hoe preciezer die aansturing verloopt. Door oefening voelen we bewuster wat er gebeurt en sturen we gerichter hoe we daar komen.

Bij meditatie en het bestuderen van shins, gaat het om veel subtielere training, die van de buitenkant niet zichtbaar is. We hebben met deze oefeningen invloed op hormonen, hart, hersenen, vochthuishouding, herstel van weefsels, afvoer van afvalstoffen, spijsvertering. De meeste van deze processen werken zonder onze wilskracht en worden met name aangestuurd door het parasympatisch zenuwstelsel, ofwel het onwillekeurig zenuwstelsel. Het doet alles voor ons in ons lichaam, wat wij niet met onze wilskracht kunnen. Het meeste gaat goed, maar soms is het ontregeld en geeft het problemen. Simpele voorbeelden zijn een knoop in je maag doordat je iets moeilijks meemaakt of vlinders in je buik doordat je morgen iets heel bijzonders gaat doen. Dat heeft invloed op je eetlust en wellicht op je nachtrust. Shins kunnen je leren om je gemoedstoestand in balans te houden zodat je makkelijker gezond eet en beter slaapt.

Wij horen vaak: “Ja, maar jij hebt discipline.” Echter, keuzes maken en handelen worden steeds simpeler als je in je beoefening van yoga altijd oefent met hartgeest. We trainen het bewustzijn tot in de fijnste details en daar krijgen we een tevreden leven voor terug.



Betekenis: de verlichte geest

Deze shin wordt Boeddha-mind genoemd en ontwikkel je door alle shins tegelijkertijd te beheersen ongeacht in welke situatie je bent.

Het oefenen van een shin is ook het loslaten van drama en negativiteit. Als je geen idee hebt van je eigen mogelijkheden om invloed te hebben op je eigen toestand, dan kan het zijn dat je de donkere kant van die shin ervaart. Een gebrek aan zelfbeheersing op een bepaald vlak. In de yoga traditie wordt dit ook ‘yama’ genoemd. Het leren beheersen van gedachten, gedrag en spraak om zwaarmoedigheid te voorkomen. Shins hebben in zekere zin twee kanten. De Boeddha-mind is het loslaten van alle zware emoties en gedachten en het voelen van lichtheid. Gedrag, gedachten en communicatie komen voort uit lichtheid en brengen lichtheid. Het is niet gericht op jezelf, maar op je leefomgeving in de ruimste zin van het woord, en komt daarmee via elke verbinding die je hebt met de wereld, ook weer bij jezelf terecht.

Wat senshin precies is, weet je als je het hebt gevoeld. Het is misschien wel je meest vrije en warme gevoel. Het makkelijkste, maar niet het gemakzuchtigste. Rijk, maar niet inhalig of hebzuchtig. Vrij, maar zeker niet lui, juist zeer inzetbaar en energiek. Kalm, maar niet vastgeroest. Begripvol, maar niet plakkerig of grensoverschrijdend. Vrijgevig, behulpzaam en beschikbaar, en niet jaloers. Sterk, maar niet afbrandend of forcerend. Door oefening begrijp je steeds beter waar je terugkerende moeilijkheden en lastige tijden door komen.

Senshin is het gevoel als dit inzicht in ons zelf volledig is verworven en tot uiting gebracht. Dat heeft een heel simpele vorm. Het is geen exotisch of extatisch iets. Eerder zoals liefde zacht is en verwarmt, natuurlijk: zoals een zaadje dat open springt. Het voedt ons om ergens voor te leven. Misschien kun je het voelen als je tijdens een doelloze wandeling op een leuke plek bent, of als je met een hele goede vriend bent, maar misschien ook wel eens na een yogales. Of op en ander moment waarop het leven opeens zo helder en duidelijk is. Het komt dan door omstandigheden, is vluchtig en opeens weer weg. Om dit niet vluchtig maar dagelijkse realiteit te maken oefenen we in onze asana’s ook altijd shins.

Je zou kunnen zeggen dat shin een inzicht is, maar het is ook een houding. Als je bewust voelt wat senshin is, dan kun je na een tijdje niet anders dan deze houding aannemen. Vergelijk het met je rug leren strekken. In het begin voelt het ingewikkeld en kost het moeite om niet in te zakken. Na een paar maanden oefenen vind je je vorm. Met nog een paar maanden voelt strekken prettig en inzakken begint vervelend te voelen. Door het oefenen houd je de strekking steeds langer vol. Zo werkt het ook met shins. Eerst kun je ze moeilijk vinden. Na wat zoeken en een paar keer volhouden wordt het makkelijker en wordt de afgeleide, boze, treurige, spijtvolle en kleinzerige geest krampachtig. Je begint te herkennen hoeveel spanning en energie er nodeloos verloren gaat als je jezelf zo laat gaan. Dan wordt het ook makkelijker om steeds te kiezen voor een gezonde innerlijke houding.

Want waarom zou je nog kleinzerig, boos, moe, zelfmedelijdend, verdrietig zijn als je weet dat het leven zo niet hoeft te zijn. Volgens Shakyamuni Boeddha is ‘het leven lijden, maar dat hoeft niet, als je de weg volgt’. Het vraagt wat oefening om er heel anders in te staan. Zorg voor je lichaam en geest.

Dat er zo iets is als senshin, een wijze, rustige houding van totale acceptie moet toch iets zijn om je voor in te zetten. Eeuwen van aantekeningen, gedichten en geschriften zijn aan ons nagelaten om ons op weg te helpen.



Betekenis: de lange geest, continue waarneming, behouden van je aandacht

Zanshin kun je tijdens yoga oefenen, van houding naar houding. Je zou kunnen denken dat alleen de eindhouding van belang is. Dat is dan het enige nuttige moment om op te letten. Zanshin is juist het oefenen om op elk moment dezelfde aandacht te houden. Het onderwerp van je aandacht kan op een soepele manier veranderen. De dingen komen en gaan, de aandacht blijft hetzelfde. In Japan wordt zanshin in veel disciplines geoefend:

Kalligrafie:

• Aandacht terwijl je kwast inkt opneemt
• Je bent geconcentreerd voordat je kwast het papier raakt
• Tijdens het maken van de vorm
• Na het schrijven als je kwast het papier verlaat

Thee ceremonie:

• Van het pakken van de ingrediënten
• Het maken van de thee
• Het inschenken
• Het proeven
• De nasmaak
• De warme thee in je buik

Kendo, zwaardvechten:

• Je bent geconcentreerd voor het gevecht begint
• Je bent geconcentreerd als je tegenover je tegenstander staat
• Je bent geconcentreerd tijdens de wedstrijd
• Wanneer je een punt hebt behaald, loop je niet zomaar weg, je blijft alert

Nu! Yoga:

Je concentratie begint al wanneer je met je mat onder je arm naar de yogaschool gaat. Je kan nog best een praatje maken met iemand. Bij het neerleggen van je spullen ben je aanwezig, als je gaat zitten is er aandacht. Je merkt dat er anderen binnenkomen en ook plaats nemen.

Aan het begin van de les zitten we even stil. Dan gaan we naar de hol-bol oefening. Tussen zitten en op handen en knieën staan zit een beweging die we met dezelfde aandacht maken. De aanwijzingen die er zijn om van asana A naar asana B te gaan zijn niet om dwangmatig te oefenen en alles te keuren op goed of fout. De aanwijzingen zijn er om aandachtig te blijven en gericht te bewegen. Geen omwegen, wiebelingen, twijfels, nodeloos rondkijken, gapen, krabben, keel schrapen, zuchten, friemelen, schudden, zeuren in je hoofd. Houd het simpel, beweeg direct, houd directe aandacht, oefen vol overgave stil te zijn en te observeren.

Als we hebben gezeten en we leggen ons kussentje aan de kant, dan gooien sommigen hun kussen opzij en steunen of bewegen gapend naar hand-knie-stand. Ze pakken de concentratie pas weer op als de docent het signaal geeft om iets te doen. Yoga is van het begin van de les tot het einde. Je kunt het niet zien. Zanshin is yoga, met doorlopende lange aandacht.

Nog één voorbeeld dan.

Je staat in de staande vooroverbuiging ‘uttanasana’ en je ziet een stipje op je voet en je pulkt er even aan. Is het een sproet of een stofje vraag je je af. Je voelt meteen even hoe scherp je nagel is en bedenkt dat je die eigenlijk moet knippen als je thuis bent, je ziet je badkamer voor je. Dan hoor je een aanwijzing en ga je mee naar de volgende oefening. Je hoofd heeft het druk en gaat van hier naar daar, je lichaam wordt meegesleept door de oefeningen heen. Spanningen door afleiding, het niet loslaten van spanningen in asana’s, het maken van onnodige bewegingen, alles zorgt ervoor dat je net als in je dagelijks leven heel veel laat gebeuren waar je geen grip op hebt, waardoor je aan alle kanten energie lekt.

Oefen ‘hond met het hoofd naar beneden’ als je er naartoe gaat, als je er in staat, als je er uit beweegt. Steeds met zanshin.

Rondkijkend door de zaal zie en hoor je als leraar een gebrek aan zanshin terug in lichamen die net niet helemaal aan het oefenen zijn. Zalen met veel ervaring zijn geruisloos, vallen niet om, maken met wijsheid en zelfinzicht persoonlijke aanpassingen zonder het iedereen te laten weten, ze zuchten en hoesten niet en hebben weinig tijd nodig voor transities die precies en in stilte verlopen. Links is links en rechts is rechts. We hebben veel les gegeven aan nieuwe groepen. Lawaaierig, voeten niet recht, wiebelig, slordig, te moeilijk, ja maar iedereen kan het behalve ik, net niet helemaal strekken, buiten adem, rood aangelopen, bezorgd, na tien seconden weer ingezakt, net geen negentig graden, aanwijzingen moeten veelvuldig herhaald worden, instructies gemist door onoplettendheid en drukmakerij.

Sommige mensen denken dat je alleen maar oplet om het niet fout te doen. Opletten om te keuren en corrigeren.

Maar daar gaat het niet eens om, het gaat er om dat je verantwoordelijkheid neemt voor je aanwezigheid. Bewustzijn in elke vezel en in je omgeving.


Betekenis: de lege geest

Als je geest leeg is dan is er geen angst, geen spanning zijn er geen gedachten, zorgen of emoties. Er is wel bewustzijn. Een rustige aanwezige geest die tegelijk zichzelf en alle bestaan ervaart zonder vorm en zonder oordeel.



Er komt iemand bij een zen-meester en die wil heel graag weten wat dat zen nou precies is. Deze persoon klopt aan en de zenmeester opent de deur.

“Mag ik u iets vragen? Wat is zen nou precies? Ik ben nogal onrustig en ik weet niet wat ik daar aan moet doen. Misschien heeft u advies en kan dat mij helpen.”

“Welkom,” zegt de zenmeester, “kom binnen.”

“Ik hoop dat ik niet stoor. Ik wilde al maanden langs komen. Ik heb ruimte nodig. Alles om mij heen is druk. Misschien heb ik te lang gewacht, maar dat weet u beter dan ik” zegt de bezoeker.

De meester zegt: “Ga zitten. Wil je een kopje thee?”

“Ja graag,” antwoordt zijn bezoek. “Ik heb eigenlijk wel dorst en mijn voeten zijn moe van het lopen.”

De zen-meester loopt naar de de kachel en pakt de theepot.

Hij zet een kopje neer en begint thee te schenken. Het kopje stroomt langzaam vol. De meester schenkt tot de rand en dan begint het over te stromen. De thee stroomt over de tafel. De zenmeester blijft maar schenken en schenken.

De bezoeker zegt: “Héé´! Wat doet u nou! Waarom stopt u niet!”

Waarop de meester antwoordt: “Jij komt mij vragen om advies, maar jij bent net als deze kop. Je loopt over. Er kan niets meer binnen komen. Wat ik zeg zul je naast je neerleggen omdat je er geen ruimte voor hebt. Je moet jezelf leeg maken zoals ik het kopje leeg maak voordat ik jou thee inschenk.”


Betekenis: vreugdevolle geest, blijmoedige geest

Een echte vreugdevolle geest kan de dingen laten gebeuren zoals ze gebeuren en ervaart levenslust. Als er iets stoms gebeurt hoeft je dag niet verpest te zijn. Als er stress is in je leven laat het je dan niet verblinden. Wie inzicht krijgt in kishin, kan zien dat ergernissen en boosheid manieren zijn van zelf gekozen vasthouden aan ellende. Je trekt je alles persoonlijk aan alsof de hele wereld draait om jou het leven zuur te maken. Zonder kishin is er veel weerstand voor inspanning zonder directe beloning. Zo wordt je langzaam maar zeker een oude zure, boze of verbitterde variant van jezelf. Kishin voelt luchtig. Kishin is dankbaarheid voor wat we mogen voelen, zien, horen, ruiken, doen. De vreugdevolle geest is vrij van verwachting en open voor ervaring. Wie leeft met kishin voelt voldoening in zijn eigen beschikbaarheid, vrijgevigheid en dienstbaarheid.

Voorbeelden van kishin:

• Een vriend vraagt of je tijd hebt om te helpen schilderen in zijn nieuwe huis. Je hebt daar helemaal geen zin in, maar je zet je weerstand opzij en je gaat. Die dag praat en lach je weer een met die vriend, je eet samen een broodje en aan het einde van de dag ziet het huis er prachtig uit. Je voelt je goed dat je deze dag samen hebt doorgebracht.

• Je kijkt naar buiten. De lucht is grauw. Je moet naar de andere kant van de stad om iets op te halen. Als je de moed bij elkaar hebt geraapt en je zit op je fiets, vind je het eigenlijk heerlijk. Zoveel te zien. Mensen op pad. Bomen weer in het blad. Een fijne bries. Je voelt je lekker omdat je hebt bewogen en al je zintuigen hebt aangesproken. Weer een ervaring rijker.

In deze voorbeelden zijn het uiteindelijk externe factoren die je een vreugdevol gevoel geven. Kishin, de vreugdevolle geest, is niet afhankelijk van externe factoren. Als dit gebeurt dan voel ik vreugde. Kishin is de oefening van zelf oproepen van vreugde in het bestaan. Je eigen bestaan en alles om je heen. Alles aanvaarden zonder ergernissen. Dat is een uitdaging waarin we gelukkig makkelijk kunnen slagen zolang alles van een leien dakje gaat, en een lastige oefening wanneer we te maken krijgen met moeilijke situaties. In simpele yoga oefeningen kunnen we het makkelijk voelen, dan geeft de oefening ons vreugde. In lastige oefeningen kunnen we het leren internaliseren en eigen maken. Dan moet het van binnenuit komen. Deze oefening geeft ons weerbaarheid en incasseringsvermogen.

Je hebt één leven! Doe het! Cultiveer spontaniteit in je bestaan. Ruik aan een bloem. Maak een praatje met een onbekende. Loop een blokje om. Luister naar de geluiden van de stad. Oefen dankbaar je asana’s en meditaties, bewust van wat je allemaal mag meemaken. Als je dood bent voel je namelijk niets meer.